संघीयताका स्वरुपमा दलहरु एकजुट छैनन्'

आश गुरुङ 'प्रतीक'

लमजुङ, माघ २६ गते ।
नागरिक आन्दोलनका अगुवाहरुले संघीयताको स्वरुपमा नयाँ नेपाल निर्माण गर्न राजनीतिक दलबीच एकजुट नभएको आरोप लगाएकाछन् । संघीयताको स्वरुपमा नयाँ संविधान निर्माण गर्ने तयारी भईरहेको वेला आज लमजु सदरमुकाम वेसीशहरमा आयोजना गरिएको एक कार्यक्रममा बक्ताहरुले राजनीतिक दलको यस्तो क्रियाकलाप अझै देखिएमा नयाँ नेपालमा नयाँ संविधान तोकिएको समयमा निर्माण नहुने समेत ठोकुवा गरे ।

नेपाल पत्रकार महासंघ लमजुङ शाखा र सामाजिक न्याय समित लमजुङको संयुक्त आयोजनामा आयोजित 'नेपालमा संघीयताको अवसर र चुतौति' विषयक अन्तरक्रिया कार्यक्रममा नागरिक आन्दोलनका अगुवा तथा विश्लेषक खगेन्द्र संग्रौलाले संघीयतको स्वरुपको बिषयमा राजनीतिक दलहरुबीच एकमत हुन नसक्दा संविधान निर्माण प्रक्रिया ढिलाई हुनुका साथै नागरिकहरु अन्यौलमा परेको वताउनुभयो । राजनीतिक दलहरु एकआपासको खिचातानीमा अल्मलिहरेको आरोप लागउँदै संग्रौलाले संघीय संरचनाको नयाँ नेपालका निर्माण गर्ने कार्यलाई र्सवसाधारणको घरदैलोसम्म पुर्‍याउनुपर्ने वतउानुभयो । विगतमा नागरिकसमक्ष नपुगेर एकल ढंगले संविधान निर्माण र राज्यको खाका तयारीलाई अगाडि बढाएका कारण जनयुद्ध, जनआन्दोलन, तर्राई ब्रि्रोह लडाइँहरु भएको वताउँदै संग्रौलाले भन्नुभयो, 'जातीय, भाषिक, सांस्कृतिक र भौगोलिक रुपमा आत्म निर्णय सहितको संघीय संरचनामा नयाँ संविधान निर्माण गर्नुपर्ने बनाउनुपर्छ ।' आत्मा निर्णयको अधिकारले देश टुक्राउने नभई सदियौँदेखि उत्पीडनमा परेका जाति, भाषा, संस्कृति र वर्गका नागरिकको सम्मान हुने वताउँदै त्यसतर्फध्यान दिएर संघीय राज्य बनाउने उहाँले संविधानसभाका सदस्यहर्रुला सुझाव दिनुभयो ।

कार्यक्रममा संविधानसभा सदस्य तथा विश्लेषक हरि रोकाले संघीय स्वरुपमा संसारभर देखिएका सहकार्य, प्रतिस्पर्धी र मिश्रति व्यवस्थाको संघीय प्रणालीको ब्यवस्थालाई आमा नागरिक समक्ष छलफल गरि तोकिएको समयमा नयाँ संविधान निर्माण गर्नुपर्ने र संघीय मोडलको राज्यलाई टुङ्गोमा पुर्‍याउनुपर्ने वताउनुभयो । संघीय स्वरुपमा नेपाललाई लैजाँदा केन्द्रीय, प्रान्तीय र स्थानीय सरकारबीचको अधिकारलाई शुनिश्चितताको विषय बनाएर छलफल गरि अघि बढाउनु पर्ने वताउनुभयो । स्थानीय स्रोत साधन तथा विकासलाई मध्यनजर राखेर अगाडि बढेमा मात्र जनताले आफूले चाहेको अधिकार प्राप्त गर्ने उहाँको तर्क थियो । त्यस्तै, सभासद् बुद्धिराम गुरुङले जातीयलाई अंगालेर क्षेत्रीय राज्य ब्यवस्था अनुरुपका नयाँ नेपाल निर्माण नभए जनताले फेरिपनि आन्दोलन गर्ने वताउनुभयो । उहाँले जातीय र क्षेत्रीय आधारमा हरेक भाषा, क्षेत्र, बर्ग तथा प्राकृतिक श्रोत तथा साधन साथै सम्पत्तीको आधार बनाएर संघीय स्वरुपको नयाँ नेपाल निर्माण गर्नुपर्ने वताउनुभयो ।

कार्यक्रममा राजनीतिक विश्लेषक झलक सुवेदीले राजनीतिक दलले आफ्ना मत, विचार र वर्चस्व विस्तार गर्न सत्तार्सर्ंघष गर्दे संघीयताका छुट्टाछुट्टै स्वरुप नागरिक समक्ष लैजाँदा अन्योल बढ्ने चुनौतिको विषय रहेको वताउनुभयो । सुवेदीले संघीयतामा जाँदा देश टुक्रँदैन भन्ने बुझाइ आम नागरिक समक्ष पुर्‍याउन राजनीतिक दलहरु जिम्मेवार हुनुपर्ने धारणा राख्नुभयो । लेखक तथा विश्लेषक सोमत घिमिरेले संघीयताको स्वरुपमा प्राकृतिक स्रोत साधनको बाडफँाडलाई प्रथामिकताका साथ लैजानु पर्नेमा जोड दिनुभयो । योजनाबिद् डाक्टर पूर्णकान्त अधिकारीले संघीयता काठमाडौमा थिग्रिएकाले केन्द्रीकृति शक्तिलाई बाहिर पठाउने बिषय चुनौतिपूर्ण भएको टिप्पणी गर्नुभयो । कार्यक्रममा नागरिक समाजका अगुवा वालकृष्ण वराल, अधिवक्ता गुमानसिङ अर्याल, सामाजिक न्याय समितिका संयोजक रामकुमार भण्डारी लगाएतले संघीयताको स्वरुपको बारेमा आ-आफ्नो धारणा राखेका थिए । कार्यक्रम नेपाल पत्रकार महासंघ लमजुङका अध्यक्ष किसान 'संगीत' नेपालीको अध्यक्षतामा भएको थियो ।

Posted on:February 8, 2009, 6:16 am